“โค้ช” คือใคร?
โค้ช เปรียบเสมือนกระจกที่จะช่วยสะท้อนให้นักเปลี่ยนแปลงที่สนใจหรือกำลังแก้ไขปัญหาสังคมได้เข้าใจตนเอง เข้าใจสถานการณ์ปัญหาที่เกิดขึ้น มีเป้าหมายชัดเจน และสามารถคิดวิธีการต่าง ๆ เพื่อให้โครงการหรือกิจการสังคมของตนดําเนินงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ผ่านการรับฟังความคิด ตั้งคําถาม ป้อนข้อมูลเชิงบวก และให้กําลังใจระหว่างทําโครงการ เพื่อช่วยให้นักเปลี่ยนแปลงฝ่าฟันอุปสรรค และบรรลุเป้าหมายที่ตั้งไว้
ที่มาของการพัฒนาทักษะการโค้ช
จากประสบการณ์การสนับสนุนให้คนรุ่นใหม่ริเริ่มโครงการและกิจการเพื่อสังคมของ School of Changemakers เราพบว่า โค้ช เป็นปัจจัยสำคัญที่มีผลต่อความสำเร็จของโครงการและการเรียนรู้ของคนทำ เพราะการมีโค้ชคอยดูแลอย่างใกล้ชิด ทําให้พวกเขารู้ว่ายังมีคนที่เข้าใจ พร้อมสนับสนุน ไม่รู้สึกว่าต้องเผชิญอุปสรรคอย่างโดดเดี่ยว จนมีกำลังใจและความเข้าใจในการแก้ไขอุปสรรค ช่วยให้ไม่ล้มเลิกโครงการไประหว่างทาง นำไปสู่การสร้างการเปลี่ยนแปลงได้ตามเป้าหมายโครงการตลอดระยะเวลา 3-6 เดือน
การสร้างโค้ช จึงเป็นงานสำคัญที่เราดำเนินงานมาอย่างต่อเนื่อง โดยเปิดรับอาสาสมัครบุคคลทั่วไป ทั้งจากภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคการศึกษา ให้ได้เข้ามาศึกษาแนวคิด ความรู้และเครื่องมือเบื้องต้น ในการเป็น ‘Coach for Change’ ผ่านการอบรมและฝึกโค้ช เพิ่มชั่วโมงบินในการฟัง ถาม ตั้งสติ เรียนรู้และพัฒนาไปพร้อมกับโค้ชชี่ เกิดโค้ชที่เข้าใจคนรุ่นใหม่ เข้าใจการประกอบการสังคม และมีทักษะที่สามารถทําหน้าที่ส่งเสริมสนับสนุนคนอื่นให้สร้างการเปลี่ยนแปลงอย่างเฉพาะเจาะจงได้
นอกจากนี้ เรายังพัฒนาคู่มือความรู้และทักษะพื้นฐานการเป็นโค้ช (Coach for Change Toolkit) สำหรับผู้ที่สนใจอาสาเป็นโค้ชเพื่อสนับสนุนคนรุ่นใหม่ที่สนใจริเริ่มโปรเจกต์หรือกิจการเพื่อสังคม หรือผู้ที่อยากนำทักษะการโค้ชไปต่อยอดในการทำงานขององค์กรตนเอง ให้ได้ทำความเข้าใจแนวคิดเบื้องต้นของการเป็นโค้ช และเรียนรู้เครื่องมือการโค้ชที่เหมาะสมกับตนเอง
เครื่องมือนี้เหมาะกับใคร
- ภาคธุรกิจที่สนใจส่งเสริมทักษะการโค้ชเพื่อการเปลี่ยนแปลงให้กับพนักงานในองค์กร
- ครู อาจารย์ นักการศึกษา ที่สนใจหรือกำลังทำงานสนับสนุนคนรุ่นใหม่ให้ทำโปรเจกต์เพื่อสังคม หรือต้องการนำเอาการริเริ่มและลงมือทำโปรเจกต์เพื่อสังคมไปพัฒนาการเรียนการสอนเพื่อสร้างทักษะผู้ประกอบการให้นักเรียน นักศึกษา
- ผู้มีประสบการณ์ในการทำงานทุกสาขาวิชาชีพ ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน ภาคการศึกษา และภาคประชาสังคม ที่สนใจหรือกำลังทำงานสนับสนุนคนรุ่นใหม่ให้ทำโปรเจกต์เพื่อสังคม
- บุคคลทั่วไปที่สนใจมีส่วนร่วมในการสร้างการเปลี่ยนแปลงผ่านการเป็นโค้ช
- เชื่อในพลังและศักยภาพของคนรุ่นใหม่ว่าสามารถเปลี่ยนแปลงสังคมได้
- สนใจอยากพัฒนาศักยภาพตัวเอง เปิดรับความเห็นต่าง พร้อมเปิดใจเรียนรู้สิ่งใหม่
กระบวนการ
โค้ชเป็นทักษะที่ต้องการได้การฝึกฝนจนมั่นใจและเชี่ยวชาญ ดังนั้นหลังจากการทำความเข้าใจทักษะการโค้ชเบื้องต้น (Coach training) เป็นเวลา 6 ชั่วโมงแล้ว โค้ชควรได้รับโอกาสลงมือโค้ชจริง (On-the-job training) กับคนรุ่นใหม่ที่ลงมือทำโครงการเพื่อสังคมหรือกับพนักงานในองค์กรอย่างน้อย 3 เดือน โดยจะดีที่สุดถ้ามีการแลกเปลี่ยนประสบการณ์กับโค้ชคนอื่น ๆ ผ่านการประชุมโค้ชประจำเดือน (Coach monthly meeting) เพื่อพัฒนาทักษะการโค้ชผ่านการลงมือทำจริง
ทักษะที่จะได้รับ
- Deep listening การฟังอย่างเข้าใจ
- Questioning การตั้งคําถาม
- Positive feedback การให้ข้อมูลป้อนกลับเชิงบวก
- Motivation การจูงใจและสร้างเสริมกําลังใจ
- Goal setting การตั้งเป้าหมายร่วมกัน
- เครื่องมือและวิธีการในการสนับสนุนคนรุ่นใหม่ทำโปรเจกต์เพื่อสังคมตั้งแต่การคิดไอเดีย ลงมือทำ จนไปถึงการเก็บผลลัพธ์
คำบอกเล่าประสบการณ์จากโค้ชอาสา
ปกติเป็นคนที่จัดเวลาให้กับกิจกรรมจิตอาสาอยู่แล้ว ทั้งกิจกรรมระยะสั้นแค่วันเดียว หรืออาจจะทำต่อเนื่องหลายๆ ครั้ง แต่การเป็นจิตอาสาแบบทำหน้าที่โค้ชโครงการงานเพื่อสังคม ที่มีระยะนานถึง 6 เดือน ก็เพิ่งจะได้มาพบกับโครงการ Coach for Change ในปี 2566 เป็นครั้งแรก และแม้ทีมโค้ชชี่ที่ได้รับมอบหมายจะไม่พร้อมและขอถอนตัวออกจากโครงการไปก่อน แต่การได้เรียนรู้เครื่องมือทั้งที่เป็น hard skill และ soft skill เพื่อนำไปโค้ชทีมโค้ชชี่ และประสบการณ์การทำงานร่วมกับทีมโค้ชชี่ ทีมพี่เลี้ยงของ SOC และการแลกเปลี่ยนกับโค้ชคนอื่นๆ เป็นการใช้เวลาที่มีคุณค่าทั้งในการทบทวนทักษะ พัฒนาความรู้ในเครื่องมือและเทคโนโลยีเพื่อการบริหารจัดการโครงการด้านสังคม และพัฒนาจิตใจตนเอง เป็นแรงกระตุ้น ให้อยากช่วยเหลือพัฒนาโครงการของทีมโค้ชชี่ให้บรรลุตามเป้าหมาย และเติบโต สามารถบริหารจัดการได้อย่างยั่งยืนต่อไป ปี 2567 จะบริหารจัดการเวลาให้ลงตัว เพื่อสมัครร่วมโครงการ Coach for Change อีกแน่นอน - นาตยา อุ่ยวิรัช ที่ปรึกษาและวิทยากรอิสระด้านการบริหารจัดการองค์กรสู่ความเป็นเลิศ
Coach for Change เป็นโครงการที่เป็นประโยชน์ต่อชุมชนต่อสังคมและต่อ Coach อาสาด้วย เช่น ทำให้ Coach อาสาใหม่ๆ ได้เห็นถึงปัญหาที่แท้จริงของชุมชนที่เราไม่เคยสัมผัสรับรู้มาก่อนจากประสบการณ์ตรงของตัวเองมาก่อน ทำให้ Coach ได้มีโอกาสได้ใช้ความรู้ความสามารถรวมถึงทักษะที่ตัวเองมีเพื่อนำไปช่วยเหลือชุมชนและสังคม รวมถึงเป็นโอกาสที่ดีที่ทำให้ได้เรียนรู้องค์ความรู้ใหม่ๆ รับรู้สิ่งใหม่ ได้ฝึกฝนทักษะใหม่ๆบางอย่างที่น่าสนใจและเป็นประโยชน์ และยังเป็นโอกาสที่ทำให้เราได้รู้จักกับเพื่อนใหม่ ที่มีแนวคิดบางอย่างคล้ายคลึงกัน ซึ่งโครงการนี้ยังทำให้เราได้มีโอกาสเดินออกนอก Comfort Zone เพื่อเข้าสู่ Learning Zone ของตัวเอง ขอขอบคุณ Coach พี่เลี้ยงทุกท่านที่ดูช่วยเหลือและดูแลพวกเราอย่างอบอุ่นนะคะ - อุษา อร่ามศรี วิทยากรอิสระด้าน MS Office